آیین هندو (Hinduism)

آئین هندو یا هندوئیسم، دینی با سه هزار سال دیرینگی و میلیون‌ها پیرو است. هندوگرایی پس از مسیحیت و اسلام سومین دین بزرگ جهان است.

معیارهای مشخصی در آیین هندو وجود ندارد و به دشواری می توان جنبه یا جنبه هایی از هندوئیسم را به عنوان ویژگی اساسی آن و بدین معنا که همه هندوها اساسا و به طور مشترک در آن شریک باشند نام برد. این دین چندگانه پرستی، یگانه پرستی، نگرش وحدت وجودی و نگرش الحادی را همزمان در خود دارد. این امر باعث شده که در طول زمان و در جوامع گوناگون هندو در سراسر جهان با تنوعی بعضاً گیج‌کننده در باورها و کردارها روبرو شویم. برخی از این شاخه‌های آیین هندو به شرح زیر است:

Main denominations

• Vaishnavism / Vishnuism
• Shaivism / Shiviti
• Shaktism
• Smartism

Other denominations

• Shrautism
• Suryaism / Saurism
• Ganapatism
• Kaumaram
• Indonesian Hinduism

Newer Movements

• Ananda Marga
• Arya Samaj
• Ayyavazhi
• Brahmoism
• Prarthana Samaj
• Ramakrishna Mission
• Sree Narayana Dharma Paripalana
• Swadhyay Parivar movement
• Sathya Sai Organisation

Purely Monotheistic Hindu sects

• Arya Samaj
• Brahmoism
• Ekasarana Dharma
• Kabir panth
• Lingayatism
• Mahima Dharma
• Radha Soami
• Sadh
• Vaikhanasas

اما علی رغم اختلاف عقاید و عبادات، جنبه های ویژه ای در دین هندوئیسم وجود دارد که سبب پیوند پیروان آن با یکدیگر می شود، هرچند که ممکن است این پیوند ضعیف باشد. عقاید خاصی وجود دارد که به نظر می رسد اکثریت قابل ملاحظه ای از هندوها به آن معتقدند و همچنین آداب و مراسم خاصی وجود دارد که کم و بیش در میان آنان مشترک است.

اعتقاد به صحت و نفوذ وداها و تعلق داشتن به یکی از چهار وارنا از نشانه های اساسی هندو بودن است. در کنار وداها، یک هندوی معمولی، رامایانا، مهابهاراتا و بهگودگیتا را به عنوان کتب مقدس مورد احترام قرار می دهد و اغلب سطوری از آنها را به عنوان عملی مقدس تکرار می کند.

 می توان گفت آیین هندو چهار اصل اساسی و پایه دارد. این باورهای پایه عبارتند از باززایی (سمسارا)، امکان رهایی از باززایی توسط رستگاری (موکشا)؛ و باور به قوانین کارما (هر چه بکاری همان بدرَوی) و رفتار بر اساس دارما (نظم ذاتی و درونی اشیاء و پدیده‌ها). روش زندگی هندوها پیرامون این مفاهیم شکل می‌گیرد.

سمسارا به چرخهٔ زندگی و مرگ و انتقال روح از جسم مرده به جسمی تازه و تکرار زایش و مرگ گفته می‌شود. به باور هندوان این چرخه تا زمانی که روح از آلودگی‌ها، غفلت‌ها و نادانی‌ها پاک نشده است ادامه می‌یابد. اما این زایش‌های دوباره و دوباره در باور هندو چیز مطلوبی نیست، بلکه نشانه اسارت روح است که سبب رنج می شود و هدف اصلی هر انسان هندو باید این باشد که این چرخه باززایی رها شود.

بنابراین هندوان به مفهومی به نام موکشا باور دارند. موکشا یعنی رهایی از چرخه سمسارا و در باور هندو به سه راه ممکن است: راه معرفت، راه عدم دلبستگی یا عدم تعلق، و راه بندگی خدایان. موکشا زندگی ابدی است که در آن روح از همه درد و رنج ها آزاد می شود و ماهیت روحانی پاک و اصلی خود را باز می یابد

گانش (Ganesha)

گانِش یا گانشا، یکی از شناخته‌شده‌ترین و مورد احترام‌ترین خدایان در تمام فرقه های آیین هندو است.

پیروان گانش او را خداي سعادت، خرد، يادگيری، دورانديشی، موفقيت، قدرت، پشتيبان مسافران، و «ويگنشا» يا برطرف‌کننده‌ مشکلات و موانع و نابودکننده تمامی بدی‌ها مي‌دانند و در ابتدای هر فعاليتی مانند مسافرت، ازدواج، آغاز کار، ساختن منزل، نوشتن کتاب يا حتی يک نامه از اين خدا طلب خشنودی می‌کنند. بسیاری از دانش‌آموزان در طول امتحانات به درگاه این ایزد (که ترکیبی از زداینده مشکل و خدای هوش و عقل است) نیایش می‌کنند.

گانش گیاهخوار است و برای تهیه خوراک خویش کسی را نمی کشد و با آنکه خدای بسیار قدرتمندی است ، بسیار بخشاینده و دوست داشتنی است ، و از عشق و علاقه سرسپردگان و دوست داران خود، به وجد می آید و آنان را مورد لطف خویش قرار می دهد.

او اولین فرزند شیوا و پارواتی است. پارواتی گانشا را تنها با عشق خود خلق کرده‌است تا تنها به مادرش سرسپرده باشد و فرامین مادرش را اجرا کند. نام او را می‌توان ترکیبی از دو کلمه گا (به معنی هوش) و نه (به مفهوم عقل) دانست.

گانش در سرسپردگی مطلق به مادرش یک اسطوره است و بجز فرمان مادرش به فرمان کسی گوش نمی‌کند. در نوشته‌های کهن هندی آمده‌است که مادر گانش به او دستور می‌دهد تا زمانی که در حال حمام کردن است هیچ کس را به درون خانه راه ندهد. گانش نیز حتی از ورود شیوا که شوهر پارواتی است جلوگیری کرده و به او که پدرخودش نیز هست اجازه ورود نمی‌دهد که این کارش باعث خشم شیوا شده و شیوا سر او را قطع می‌کند. و مجبور می‌شوند با چسباندن سر فیل به او زنده اش کنند.

گانش یکبار دندان خویش را میشکند تا با آن اهریمنی سترگ را که کمر به نابودی انسان بسته بود را از پای در آورد ، و دیگر بار با شکستن عاج خود قلمی درست می کند تا «مهابهاراتها» یکی از بزرگترین حماسه ها و حکایات تاریخ بشر را به نگارش در آورد.

 او خدایی است که شکمی بزرگ با سری فیل‌گونه دارد که نماد خرد و هوشمندی بسیار است. او را گاهی سوار بر موش و گاهی نشسته بر گل نیلوفر تصویر می‌کنند در حالیکه پاهایش را زیر خود جمع کرده‌ و تعداد زیادی دست دارد. گانش در هر دستش چیزی دارد (مانند تبر، طناب، خوراکی و …) که هر کدام معنای خاصی را دارند. یک دستش را هم به صورت صاف نگه داشته که به معنی بخشندگی این خداست.

جشن گانش یا «گانش چاتورتی» هرساله در اواخر تابستان (شهریورماه) از روز تولد گانش شروع میشود و پرستندگانش به مدت ۱۰روز تندیس او را در خانه نگه می دارند و با گل و عود می آرایند. غروب روز دهم او را به رودخانه یا دریا می برند و به امواج آب می سپارند تا به جایگاه اصلی خودش که آسمانهاست برگردد.